Yaratıclık, Kayıp ve Yas Sempozyumu'nun Ardından
Bihter Yasemin Adalı, MA
Pandeminin sonuna doğru adımladığımızı umduğumuz günlerde, geçmiş seneye yeniden bakıyorum. Binbir tür kayıp ile bezeli Covid-19 dönemi kişisel olduğu kadar mesleki pratiğimizde de yas konusunu öne çıkarmış, dijitalleşmenin ortaya çıkardığı kaynaklar ve zorluklarla yası nasıl sanatın iyileştirici gücüyle buluşturacağımızın yollarını arar olmuştuk. Yönetim Kurulu’muzda, dernek bünyesinde yas ve sanat terapisi konusuna odaklanmanın, hem üyelerimizden oluşan çemberi hem de dijital kanallar aracılığıyla erişebildiğimiz daha geniş etkileşim halkamıza faydalı olacağını hissetmiştik.
Sizlere ‘Yas sürecinde sanatın yeri nedir?', 'Sanat ve yaratıcılıktan aldığımız güç ile yaşanan zorlu kayıp deneyimlerini nasıl avutabilir ve dönüştürebiliriz?’ sorularına 17 farklı uzmandan aldığımız yanıt ile aşağıda okuyacağınız sempozyum programını oluşturmuştuk. Ayrıca, Bireysel deneyimleri ışığında yas ile yaratıcılık arasındaki bağları gözler önüne seren üyelerimiz Asuman Aktüy, Deniz Ağbulut, Duygu Seda Tomru, Sedef Kermen, Selin Göksel’in eserlerine
Yas ve Yaratıcılık Galerisi üzerinden erişim sunmuştuk.
Detaylı sempozyum programı için buraya tıklayabilirsiniz.
10 Ekim 2021 Pazar Günü mahmur gözlerle kamera ve ekran karşısında yukarıdaki zengin bir programın akışı içinde birbirimizi bulduk. Şiirsel ve dokunaklı açılış konuşmaları ile başlayan sempozyum sabahında 87 kişiydik.
2021 Yazında yangınlarla sarsılmış ve ümidiniz kaybetmiş ruh halimize Avusturalya yangınlarında simsiyah ve cansız görünen bir ağaç gövdesinde bitivermiş bir tomurcuğun fotografı ile karşılaşmak şifa gibi geldi. Bu fotoğrafa sempozyumun ana konuşmacılarından ilki olan Dr.Irene Renzenbrink’in The Expressive Arts Approach to Healing Grief and Loss kitabının kapağında yer verilmişti.
Dr.Irene Rezenbrink, yas konusundaki kuramsal farkındalığımızı Kübler-Ross’un Şok, İnkar, Öfke, Hüzün ve Kabul’den oluşan 5 Evreli modelden öteye taşımakta kararlıydı. Bizi pratik uygulamaya daha elverişli bir zemin sunan Sarkaç Kuramı (Oscilliation Theory) ve Devam Eden Bağlar (Continuing Bonds) kuramıyla tanıştırdı.
Dr.Olcay Güner ile gerçekleşen ana konuşmada yakın zamanda deneyimlediğimiz ekolojik kayıpların uyandırdığı kaygı ve yasa dair farkındalık geliştirdik. Ekoyas ve anksiyete yaşayan çocuk ve gençleri koruyabilecek, tutum ve yönergeler konusunda bilgi kazandık. Ekolojik Kayıplar/Yas ve Çocuklar - Sanat Psikoterapileri Derneği (sanatpsikoterapileridernegi.org)
Panellerle eş zamanlı olarak atölye ve sunumları deneyimledik.
Yas Sempozyumu’nu 2020 ve 2021’de kaybettiğimiz ustalarımıza, Sanat Terapisi alanının kurucularından Paolo J. Knill ve Anna Halprin’e itihaf etmiştik. Geçmiş dönem yönetim kurulu üyemiz Fulya Kurter Musnitsky’nin davetini kırmayan hocamız Margo Fuchs-Knill toplum sanatından önce bize katıldı ve eşinin kaybının ardından yazdığı şiiri bizler ile paylaştı. Merhum eşinin anısına ithaf ettiğimiz sempozyum, bizi olduğu kadar onu da duygulandırdı.
Günün sonunda ise, kayıp, yas ve vedalaşmaya dair kıymetli metaforlar sunan topluluk sanatı sürecine girdik. Beliz Cihandide ve Aylin Vartanyan tarafından tasarlanan süreçte, şemsiyeyi kullandığımız bir dans/hareket keşfinin ve doğaçlamanın ardından hareketle keşfin uyandırdığı imgeleri kağıda döktük, yazdıklarımızı birbirimizle paylaştık. Sözlerimizi birbirine bağlayıp kaynaştırarak, grup şiirleri oluşturduk. Grubun kolektif yaratıcılığını ortaya koyduğu bir yas şiirinden aşağıdaki mısraları sizlerle paylaşmak istiyorum.
Paolo ve Anna’nın hatrına dans ettik
Dans ettik ve uzandık bulutların ardına
Dokunduk ayrılmakta olan Eylül Güneşine
Şemsiyelerle dans ettik
Rüzgarda tersi dönmüş şemsiyelerle
Dans ansızın geliverdi
O kadar kolay oldu ki şaşırdık
Halbuki saatlerdir ekran karşısında oturuyorduk hareketsiz
Herkes, her şey bir anda içeri doluşuverdi.
Kapıyı çok geniş açmışız herhalde
Geçmişten bugüne esen tüm rüzgarların, tüm şemşiyelerin anısı oradaydı.
Siz de oradaydınız.
Ne kadar ayrı, ne kadar uzak olursak olalım
Bizi birbirimize bağlayan şeyler tutuyor,
Biri kıpırdayınca, diğeri oynayıveriyor
ve işte bu şekilde kolayca dans ediyoruz
Ne kadar yorgun bitkin olsak da, hareketleniyoruz.
Aynı yağmurun altında ıslanıp tomurcuk veriyoruz.
Tatlı bir yağmur bu
Tüm damlalar, aynı anda fısıldıyor:
Sanat iyileştiriyor
Sanat iyileştiriyor diye
Yaratıcılık, Kayıp ve Yas Sempozyum’unda zamanlar ve mekanlar arasında uzanan bir dizi bağ kurduk, aynı havayı soluyamasak da, aynı anda nefes alıp verdik ve senkronize olmanın yarattığı birlikteliği ve bütünlüğü yaşadık. Sempozyum gününde tekrar tekrar keşfettiğimiz şey insanın içinde, kurduğu ilişkilerde, bizimde bir parçası olduğumuz doğada hiçbir bir kaybın mutlak olmadığı gerçeği. Bu gerçeği bilerek yaşamak, kayıp deneyimin barındırdığı acıları bir nebze olsa da hafifletiyor.
Sempozyumda emeği geçen Düzenleme Kurulu Üyeleri, Bihter Yasemin Adalı, Şeyma Çavuşoğlu, Aylin Vartanyan, Hale E. Gençel, Elçin Akturan, Cemal Acet, Funda Sancar, Aytül Hasaltun Bozkurt, Asuman Aktüy, Cemile Toska, Ceren Atmaca ve Bilge Arslan’a teşekkür ederiz.
